Η πρώτη γυναίκα εκπαιδεύτρια οδηγών στην Κύπρο -αλλά και σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή-, πρωτοπόρος για τη θέση των γυναικών στο νησί μας και βραβευμένη για την προσφορά της στον τόπο μας, έφυγε από τη ζωή το Σάββατο. Αυτή είναι η συναρπαστική ζωή της, όπως μας την είχε αφηγηθεί πριν από δύο χρόνια, μαζί με σπάνιο φωτογραφικό υλικό που μας είχε «χαρίσει» από το πολύτιμό της αρχείο.
«Ήμουν 15 χρόνων όταν έπιασα συνειδητά, για πρώτη φορά στα χέρια μου, τιμόνι. Μόλις είχα παντρευτεί – την δεκαετία του ‘50, οι περισσότερες γυναίκες στην Κύπρο παντρευόμασταν πολύ νωρίς. Ο σύζυγός μου, Ανδρέας Κεραυνός, ήταν οδηγός αυτοκίνητων και είχε παράλληλα τη Σχολή Οδηγών του -ο πεθερός μου, ο πατέρας του άντρα μου, είχε δημιουργήσει την πρώτη Σχολή Οδηγών στην Κύπρο, το 1927, της οποίας συνεχιστής, κατά κάποιο τρόπο, ήταν ο Ανδρέας-, κι εγώ μπήκα στη Σχολή ως μαθητευόμενη, καταρχήν. Έμαθα να οδηγώ και έβγαλα άδεια οδήγησης στα 16 μου, ουσιαστικά για να βοηθώ τον άντρα μου στη δουλειά μου – είχα δηλώσει ψεύτικη ηλικία στο τότε Τμήμα Οδικών Μεταφορών, προκειμένου να ξεκινήσω να εργάζομαι. Πάντως, νομίζω, ήταν και θέμα DNA για μένα η οδήγηση – ήταν, κατά κάποιο τρόπο καρμικό, να μπω στο αυτοκίνητο και να οδηγώ».
«Συμπληρώθηκαν πια 60 περίπου χρόνια από τότε που έγινα η πρώτη γυναίκα στην Κύπρο η οποία έβγαλε την πρώτη επαγγελματική άδεια οδήγησης! Βραβεύτηκα από την Κυπριακή Δημοκρατία, από το Ελληνικό κράτος, αλλά το μεγαλύτερό μου βραβείο είναι όταν με χαιρετούν στο δρόμο οι χιλιάδες μαθητές μου, κι όταν μαθαίνω πως ελάχιστοι είχαν ατυχήματα, επειδή έμαθαν σωστά να χειρίζονται το τιμόνι…».
«Μεγάλωσα στην Έγκωμη, στην -σημερινή- οδό Γρηγόρη Αυξεντίου 37, τότε που η Έγκωμη ήταν ακόμη ένα χωριό έξω από τη Λευκωσία. Ήμασταν πέντε αδέλφια. Έζησα πολύ ωραία παιδικά χρόνια. Ο πατέρας μου ήταν παλιά συνιδιοκτήτης εταιρείας λεωφορείων -της περίφημης “Μικροί Κεραυνοί και Γώγοι”- μαζί με τον πεθερό μου, και έκαναν κυρίως τα δρομολόγια Αγίου Δομετίου, Έγκωμης, Αγίου Παύλου και Λευκωσίας, για πολλά χρόνια. Οπότε, όπως καταλαβαίνετε, τον άντρα μου τον ήξερα από παιδί· με περνούσε επτά χρόνια. Και είχα τη διαίσθηση, από τότε που καταλάβαινα τον εαυτό μου, πως αυτός ο άντρας θα γινόταν στο μέλλον ο σύζυγός μου!».
«Λόγω του πατέρα μου, κάθισα για πρώτη φορά μπροστά από τιμόνι από τότε που ήμουν σχεδόν βρέφος. Ήταν σαν παιχνίδι για μένα. Νομίζω ότι γεννήθηκα ξέροντας ήδη να οδηγώ, ήταν σα να το είχα ήδη μέσα μου! Και θα σας πως και κάτι που λέω και στην κόρη μου, την νυν εκπαιδεύτρια οδηγών, Θεοδώρα Κεραυνού: Η οδήγηση είναι και θέμα ταλέντου, όχι μόνο μαθημάτων ή εμπειρίας. Είναι κάποιοι άνθρωποι που “το ‘χουν”, που παίρνουν δέκα με τόνο, και άλλοι που απλώς θα ξέρουν να οδηγούν μηχανικά. Τους πρώτους τους αναγνωρίζω αμέσως, τους αισθάνομαι, είναι σαν “συγγενείς” μου».
«Έζησα πολύ ωραία χρόνια με τον Ανδρέα, τον σύζυγό μου, δεν έχω παράπονο· είχα πολύ καλό άντρα, με πρόσεχε, με αγαπούσε, μου είχε και του είχα εμπιστοσύνη. Τολμώ να πω σήμερα πως έζησα μια ευτυχισμένη ζωή! Και δεν σας κρύβω πως μου κόστισε ο θάνατός του άντρα μου, αφότου πέθανε το 1995· ένιωσα αφόρητα μόνη, είχα πολύ μεγάλη μελαγχολία για πολύ καιρό, αλλά έτσι είναι η ζωή και τη ζωή πρέπει να την παίρνεις όπως έρχεται».
«Τότε, στην Κύπρο, ήμασταν μετρημένες στα δάχτυλα οι γυναίκες που είχαν άδεια οδήγησης και οδηγούσαν, ενώ εγώ ήμουν η πρώτη γυναίκα που είχα βγάλει και επαγγελματική άδεια ώστε να διδάσκω κιόλας. Ήταν ωραία! Ήταν ευτυχία, για μένα, η οδήγηση! Έπιανα το τιμόνι στα χέρια μου και ένιωθα ότι “πετούσα”! Είχα μεράκι με το αυτοκίνητο, το αγαπούσα, το λάτρευα…Αυτό ήταν “συμπαραστάτης” μου στις χαρές μου, στις λύπες μου, στα μεγάλα πένθη που με βρήκαν στην πορεία της ζωής, όπως ήταν αρχικά ο θάνατος της μητέρας μου, της Θεοδώρας, στα 52 της μόλις χρόνια, και αργότερα, αυτό που με τσάκισε πολύ, ο θάνατος του μικρότερού μου γιου, του Χρήστου, επίσης εκπαιδευτή οδηγών, στα 45 του μόλις χρόνια, το 2011 – το αυτοκίνητο, ειδικά σ’ εκείνες τις στιγμές, δεν με πρόδωσε ποτέ· ήταν το αποκούμπι μου, το αγχολυτικό μου, το μεγάλο μου στήριγμα, ο “άνθρωπός” μου!».
«Ήταν πολύ λίγα τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν τη δεκαετία του ‘50 στους δρόμους οι οποίοι, εκτός από πολύ στενοί, λίγοι ήταν και οι ασφαλτοστρωμένοι… Τότε ήταν ζήτημα σε ένα ολόκληρο χωριό, για παράδειγμα, να υπήρχαν 5-6 αυτοκίνητα, οπότε ήμασταν αρκετά άνετα στους δρόμους, δεν είχαμε χρησιμοποιήσει π.χ. ποτέ τη φράση τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 “άργησα γιατί είχε κίνηση!” – ποια “κίνηση”; Μετά, βέβαια, τα πράγματα άλλαξαν ραγδαία. Θυμάμαι πάντως πως όποτε τύχαινε τότε, ειδικά τη δεκαετία του ’50, να συναντήσουμε η μία γυναίκα οδηγός την άλλη στο δρόμο παίζαμε πουρούδες και χαιρετιόμασταν· ήμασταν σπάνιες, καμιά πενηνταριά το πολύ, και αισθανόμασταν περήφανες που, κατά κάποιο τρόπο, ήμασταν ανεξάρτητες. Δεν το σκεφτόμασταν με σημερινούς όρους περί “φεμινισμού” και “χειραφέτησης”· ήταν αυτή η αίσθηση της ελευθερίας που είχαμε. Και το θεωρούσαμε μάλιστα και “φυσιολογικό” το να είμαστε κι εμείς στο τιμόνι, όχι κάτι “παράξενο”».
«Ήταν πρωτόγνωρο στην αρχή, για τους μαθητές μου, που είχαν μια γυναίκα για να τους μαθαίνει να οδηγούν αντί για άντρα, όπως συνέβαινε μέχρι τότε, για αρκετά χρόνια, στην Κύπρο. Υπήρχαν κάποιοι που ήταν επιφυλακτικοί, που έλεγαν στον άντρα μου “τι ξέρει αυτή από αυτοκίνητα;” και εκείνος τους απαντούσε “δοκίμασε και αν δεν καταλάβεις τι σου εξηγεί, να σε αναλάβω εγώ”, κι έτσι σιγά σιγά, από στόμα σε στόμα, κέρδιζα την εμπιστοσύνη των ανθρώπων. Στο τέλος, περίμεναν όλοι πώς και πώς να τους κάνω μάθημα! Με την πάροδο του χρόνου δημιούργησα “όνομα”, με ήξεραν πλέον».
«Όλα αυτά τα χρόνια που ήμουν εκπαιδεύτρια οδηγών, παρατήρησα πως είμαστε και διαφορετικές ως ιδιοσυγκρασία εμείς οι γυναίκες: Πιο υπομονετικές από τους άντρες, δεν εκνευριζόμαστε εύκολα, δίνουμε χρόνο στον άλλον μέχρι να μάθει να οδηγεί σωστά και προσεκτικά γιατί είναι ευθύνη αυτό το πράγμα· να μην πάει να σκοτωθεί μετά ο μαθητής σου επειδή του δίδαξες κάτι λάθος. Και, πρέπει να σου πω, πως δεν βρέθηκε ούτε ένας, από αυτούς τους χιλιάδες μαθητές που τους έμαθα να οδηγούν, να κάνει παράπονο, αυτές τις έξι περίπου δεκαετίες που ήμουν εκπαιδεύτρια οδηγών – αυτή είναι η μεγαλύτερή μου κατάκτηση: Η εκτίμηση των ανθρώπων, όταν με χαιρετούν στο δρόμο, και μου λένε: “Γεια σου, κυρία Ντίνα! Με εσένα έβγαλα άδεια οδήγησης!”».
«Το καλύτερό μου ήταν όταν έρχονταν κοντά μου για να μάθουν να οδηγούν αυτοκίνητο γυναίκες. Διότι, καταλαβαίνετε, ότι για να αποφάσιζε εκείνη την εποχή να έρθει μία γυναίκα και να πει “θέλω να μάθω να οδηγώ” σήμαινε πως ήδη το είχε συζητήσει με τον άντρα της, με τα παιδιά της, και πως είχε πάρει την “έγκριση” του σπιτιού της, κατά κάποιο τρόπο· είχαν γίνει “διαδικασίες”, δεν ήταν απλό. Ήταν η χαρά μου πάντως να έρχονται γυναίκες για να τους μάθω να οδηγούν! Ήταν, κατά κάποιο τρόπο, οι “τολμηρές”, τα “ανοιχτά μυαλά” και, κατ’ εξαίρεση, από αρκετές απ’ αυτές δεν αμειβόμουν με τα λεφτά που έπαιρνα από τους άντρες μαθητές μου – ένιωθα ότι προχωρά η κοινωνία μας αν βγουν και οι γυναίκες στο δρόμο, ότι αλλάζει ο τρόπος σκέψης μας».
«Όλα αυτά τα χρόνια που ήμουν οδηγός, μόνο κάτι μικροατυχήματα είχα· συνήθως κάτι χτυπήματα από πίσω που φυσικά έφταιγαν οι άλλοι που δεν κρατούσαν απόσταση. Ένας μόνο μια φορά είχε τολμήσει να μου πει κατάμουτρα “ήθελες να γίνεις και σωφερίνα, αυτό σε μάρανε!”, και τότε ποιος είδε το Θεό και δεν τον φοβήθηκε! Φυσικά υπήρχαν και εκείνοι που όποτε έβλεπαν γυναίκα στο τιμόνι την πείραζαν, έλεγαν αυτά τα χοντροκομμένα τα αστεία· μ’ αυτά τα θέματα γινόμουν θηρίο, άνοιγα το παράθυρο και φώναζα! Σιγά σιγά, με τα χρόνια, διαπίστωσα πως εξαλείφθηκαν αυτές οι απαρχαιωμένες αντιλήψεις αλλά δεν σου κρύβω ότι, μέχρι πριν λίγα χρόνια που μπορούσα και οδηγούσα ακόμη, υπήρχαν άντρες οδηγοί που συνέχιζαν και έλεγαν απαξιωτικά: “Οδηγεί γυναίκα, τι περιμένεις;”. Αυτά όλα πρέπει να τα ξεριζώσουμε από την νοοτροπία μας – άντρες και γυναίκες είμαστε το ίδιο. Κι εγώ, από το δικό μου το μετερίζι, πάλεψα πολλά χρόνια για τα δικαιώματα των γυναικών! Το είδα και από τη δουλειά μου, επί τόσες δεκαετίες: Δεν παίζει ρόλο ποιο φύλο κάθεται στο τιμόνι, αλλά ποιος άνθρωπος οδηγεί».
«Πάντα ήμουν δυναμική γυναίκα, δραστήρια, είχα αντίληψη και σκεφτόμουν τους άλλους. Ίσως αυτό με βοήθησε και να επιβληθώ σ’ αυτό τον δύσκολο επαγγελματικό μου χώρο και να μην με “καταπιεί”. Θυμάμαι, οι μικροί, οι 18χρονοι που έρχονταν για να μάθουν να οδηγούν σε μένα, με είχαν σαν μάνα τους κι εγώ σαν παιδιά μου. Και, από στόμα σε στόμα, στα σχολεία τους, έλεγαν μεταξύ τους οι νεαροί: “Πηγαίνετε στην κυρία Ντίνα να μάθετε, που έχει υπομονή και δεν φωνάζει σαν τους άλλους!”. Είχα τον τρόπο μου πάντα με τους μαθητές μου. Τους ψυχολογούσα καταρχήν, που αυτό είναι το σημαντικότερο, και δίδασκα αλλιώς τον έναν και αλλιώς τον άλλον, δεν είχα μια φόρμουλα για όλους το ίδιο, πρόσεχα περισσότερο τον πιο ευαίσθητο π.χ. Αν οι μαθητές μου πάντως έκαναν κάτι σοβαρό που στο μέλλον θα τους έφερνε σε κίνδυνο όταν θα οδηγούσαν πλέον μόνοι τους, δεν φώναζα ποτέ – ένα μόνο μου αυστηρό βλέμμα αρκούσε για να συνετιστούν. Είχα ευθύνη!».
«Έχω πέντε χρόνια να οδηγήσω. Και μου λείπει αφάνταστα… Έπαθα τρία εγκεφαλικά, δυστυχώς, και πρέπει να προσέχω πλέον. Έρχεται η κόρη μου, η Θεοδώρα, η οποία είναι η συνεχίστρια της ιστορίας της οικογένειας ως εκπαιδεύτρια οδηγών, και με παίρνει να πάμε περιπάτους τα σαββατοκύριακα ή στους συγγενείς μας. Ασυναίσθητα, δεν σας κρύβω, από τη θέση της συνοδηγού, της δίνω οδηγίες. Νομίζω πως αυτό δεν θα το αποβάλω ποτέ. Ακόμα και στον ύπνο μου, εγώ θα είμαι πάντα μία εκπαιδεύτρια οδηγών!».
