Μία πολύ μεγάλη και αποκαλυπτική έρευνα 14 δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων που έγινε στο πλαίσιο του Δικτύου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης έρχεται να προκαλέσει «σεισμό» σε όλη την Ευρώπη και αιτία είναι σπέρμα που χρησιμοποιήθηκε σε διάφορες χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα για τη γέννηση παιδιών.
Σύμφωνα, λοιπόν, με το BBC που ήταν ένα από τα διεθνή Μέσα που συμμετείχαν στην έρευνα, ο δότης του σπέρματος, ο οποίος έγινε πατέρας τουλάχιστον 197 παιδιών, έφερε μια γενετική μετάλλαξη που αυξάνει σε μεγάλο βαθμό τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου. Αρκετά παιδιά έχουν ήδη εμφανίσει νόσο και κάποια εξ αυτών πέθαναν, ενώ όπως τονίζεται στο δημοσίευμα, μόνο μια μειονότητα που κληρονομεί τη μετάλλαξη θα σταθεί τυχερή και θα γλυτώσει από τον καρκίνο.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος της Δανίας, από την οποία πουλήθηκε το σπέρμα, παραδέχθηκε ότι χρησιμοποιήθηκε για πάρα πολλά μωρά σε ευρωπαϊκές χώρες και εξέφρασε τη «βαθιά της συμπάθεια» στις οικογένειες που επλήγησαν.
Ποιος είναι ο δότης
Το σπέρμα με τη γενετική αυτή μετάλλαξη προέρχεται από άνδρα που δεν κατονομάζεται, ο οποίος πληρωνόταν για δωρεές. Ξεκίνησε αυτή τη διαδικασία το 2005 για να βγάζει κάποια χρήματα ως φοιτητής και έφτασε να δίνει σπέρμα σε γυναίκες για περίπου 17 χρόνια. Παρότι πέρασε όλους τους ελέγχους δότη, εκτιμάται ότι το DNA σε ορισμένα από τα κύτταρά του μεταλλάχθηκε στην πορεία.
Προκάλεσε βλάβη στο γονίδιο TP53 – το οποίο διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην πρόληψη της μετατροπής των κυττάρων του σώματος σε καρκινικά. Το μεγαλύτερο μέρος του σώματος του δότη δεν περιέχει την επικίνδυνη μορφή του TP53, αλλά έως και 20% του σπέρματός του το περιέχει. Τα παιδιά που θα προκύψουν, ωστόσο, από προσβεβλημένο σπέρμα, θα έχουν τη μετάλλαξη σε κάθε κύτταρο του σώματός τους κάτι που μεταφράζεται σε «90% κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο στη ζωή τους, συμπεριλαμβανομένων – καρκίνου του μαστού, καρκίνου των οστών, όγκων του εγκεφάλου, παιδικών καρκίνων όπως η λευχαιμία», όπως τονίζουν γιατροί.
Έως και 90% πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου
«Αυτό είναι γνωστό ως σύνδρομο Li Fraumeni και συνοδεύεται από πιθανότητα έως και 90% εμφάνισης καρκίνου, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία, καθώς και καρκίνου του μαστού αργότερα στη ζωή. Είναι μια απαίσια διάγνωση», δήλωσε στο BBC η καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο στο Λονδίνο, Κλερ Τέρνμπουλ. «Είναι μια πολύ δύσκολη διάγνωση για μια οικογένεια, υπάρχει ένα δια βίου βάρος να ζούμε με αυτόν τον κίνδυνο, είναι σαφώς καταστροφικό».
Για όσους γεννήθηκαν από το σπέρμα του συγκεκριμένου δότη, απαιτούνται κάθε χρόνο μαγνητικές τομογραφίες του σώματος και του εγκεφάλου, καθώς και υπερηχογραφήματα κοιλίας, για την ανίχνευση όγκων. Οι γυναίκες συχνά επιλέγουν να υποβληθούν σε αφαίρεση στήθους για να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος δήλωσε ότι «ο ίδιος ο δότης και τα μέλη της οικογένειάς του δεν είναι άρρωστοι» και εξήγησε ότι μια τέτοια μετάλλαξη «δεν ανιχνεύεται προληπτικά με γενετικό έλεγχο».
Η ανησυχία για τον πραγματικό αριθμό και τα παιδιά που έχουν ήδη δύο καρκίνους ή πέθαναν
Γιατροί εξετάζουν εδώ και μεγάλο διάστημα παιδιά με καρκίνο που συνδέονταν με δωρεά σπέρματος. Δέκα είχαν ήδη διαγνωστεί σε ένα δείγμα 23 και αυτό που επίσης ανησυχεί πολύ τους επιστήμονες είναι το γεγονός ότι τα 197 άτομα που θεωρητικά γεννήθηκαν από το σπέρμα του συγκεκριμένου δότη, ενδέχεται να είναι πολύ περισσότερα, καθώς δεν έχουν ληφθεί δεδομένα από όλες τις χώρες και η έρευνα εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η Δρ. Edwige Kasper, γενετίστρια καρκίνου στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ρουέν στη Γαλλία, η οποία παρουσίασε τα αρχικά δεδομένα, δήλωσε ότι «έχουμε πολλά παιδιά που έχουν ήδη αναπτύξει καρκίνο, ενώ υπάρχει και ένας αριθμός παιδιών που εμφάνισαν δύο καρκίνους. Δυστυχώς, υπάρχουν και περιπτώσεις θανάτων σε πολύ νεαρή ηλικία».
Σύμφωνα με το BBC, η Σελίν (δεν είναι το πραγματικό της όνομα) είναι μια ανύπαντρη μητέρα στη Γαλλία που συνέλαβε το παιδί της με το σπέρμα του δότη πριν από 14 χρόνια και φέρει τη μετάλλαξη. Δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από την κλινική γονιμότητας που χρησιμοποιούσε στο Βέλγιο, η οποία την παρότρυνε να κάνει τον έλεγχο για την κόρη της.
Παρότι εξηγεί ότι δεν νιώθει κάτι αρνητικό για τον δότη μια και δεν γνώριζε τι συνέβαινε, θεωρεί απαράδεκτο το γεγονός ότι οι έλεγχοι ήταν ανεπαρκείς.
Ξέρει ότι το άγχος αν το παιδί της θα αναπτύξει καρκίνο θα τη βασανίζει για το υπόλοιπο της ζωής τ. «Δεν ξέρουμε πότε, δεν ξέρουμε ποιο είδος και δεν ξέρουμε πόσοι καρκίνοι. Καταλαβαίνω ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να συμβεί και όταν συμβεί, θα παλέψουμε και αν υπάρξουν αρκετοί, θα παλέψουμε αρκετές φορές».
Η Ελλάδα ανάμεσα στις 14 χώρες
Το σπέρμα του δότη χρησιμοποιήθηκε από 67 κλινικές γονιμότητας σε 14 χώρες (Δανία, Βέλγιο, Ισπανία, Ισλανδία, Γερμανία, Ελλάδα, Κύπρος, Σκόπια, Γεωργία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Πολωνία, Αλβανία και Σερβία).
Δεν υπάρχει νόμος που να ορίζει πόσες φορές μπορεί να χρησιμοποιηθεί το σπέρμα ενός δότη παγκοσμίως. Ωστόσο, οι μεμονωμένες χώρες θέτουν τα δικά τους όρια. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος αποδέχτηκε ότι αυτά τα όρια είχαν «δυστυχώς» παραβιαστεί σε ορισμένες χώρες και βρισκόταν «σε διάλογο με τις αρχές της Δανίας και του Βελγίου».
