Μια αλήθεια που συγκαλύφθηκε: η έρευνα για το τεράστιο σκάνδαλο του μολυσμένου αίματος που χορηγήθηκε σε ασθενείς και στοίχισε τη ζωή σε σχεδόν 3.000 ανθρώπους στη Βρετανία, από τη δεκαετία του ’70 μέχρι και εκείνη του ’90, επιρρίπτει ευθύνες στις αρχές για τη διαχείριση της υπόθεσης
Από το 1970 έως το 1991 περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι μολύνθηκαν με τον ιό HIV και την ηπατίτιδα C εξαιτίας μολυσμένων προϊόντων αίματος και μεταγγίσεων. Περίπου 3.000 από αυτούς πέθαναν, όπως πολλοί αιμορροφιλικοί αθενείς στους οποίους χορηγήθηκαν μολυσμένα προϊόντα αίματος στο πλαίσιο της θεραπείας τους.
Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πρώην δικαστής Μπράιαν Λάνγκσταφ, στον οποίο ανατέθηκε το 2018 η διεξαγωγή αυτής της τεράστιας δημόσιας έρευνας σχολίασε στην έκθεση των 2.500 σελίδων πως «το εύρος αυτού που συνέβη είναι τρομακτικό».
Ποιοι μολύνθηκαν
Το σκάνδαλο αφορούσε δύο κύριες ομάδες ανθρώπων, αναφέρει το BBC.
Η μία ήταν τα άτομα με αιμορροφιλία και τα άτομα με παρόμοιες διαταραχές, τα οποία πάσχουν από μια σπάνια γενετική πάθηση που σημαίνει ότι το αίμα τους δεν πήζει σωστά. Κατά δεκαετία του 1970, αναπτύχθηκε μια νέα θεραπεία για την αντικατάσταση των παραγόντων πήξης που έλειπαν από το αίμα, η οποία παρασκευαζόταν από πλάσμα ανθρώπινου αίματος. Όμως ολόκληρες παρτίδες θεραπειών μολύνθηκαν με θανατηφόρους ιούς. Ορισμένες από τις θεραπείες εισήχθησαν από τις ΗΠΑ, όπου το αίμα αγοράστηκε από δότες υψηλού κινδύνου, όπως τρόφιμοι φυλακών και χρήστες ναρκωτικών
Η δεύτερη ομάδα που επηρεάστηκε αποτελούνταν από άτομα που έκαναν μεταγγίσεις αίματος κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων. Το αίμα που χρησιμοποιήθηκε για αυτούς τους ασθενείς δεν εισήχθη από άλλη χώρα, αλλά ένα μέρος του ήταν επίσης μολυσμένο, κυρίως με ηπατίτιδα C.
“Θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί”
Χρειάστηκαν επτά χρόνια, καταθέσεις από χιλιάδες μάρτυρες και η μελέτη δεκάδων χιλιάδων εγγράφων ώστε ο Μπράιαν Λάνγκσταφ να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αλήθεια «αποσιωπήθηκε επί δεκαετίες» και ότι το σκάνδαλο «θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί».
«Αυτή η καταστροφή δεν ήταν τυχαία. Οι μολύνσεις συνέβησαν επειδή οι αρμόδιοι –οι γιατροί, οι υπηρεσίες διαχείρισης του αίματος και οι διαδοχικές κυβερνήσεις– δεν έδωσαν προτεραιότητα στην ασφάλεια των ασθενών», τόνισε ο Μπράιαν Λάνγκσταφ στην ανακοίνωσή του, μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Η αντίδραση των αρχών απλώς επιδείνωσε την οδύνη των θυμάτων», πρόσθεσε ο δικαστής.
Η έκθεση για τη «χειρότερη ιατρική καταστροφή» στην ιστορία του NHS καταγράφει μια μακρά λίστα αστοχιών των αρχών. Το NHS δεν ενημέρωσε παρά μόνο όταν ήταν πολύ αργά τους ασθενείς που μολύνθηκαν, κάποιες φορές έπειτα από χρόνια. Παράλληλα, οι αρχές δεν απέσυραν τα προϊόντα αίματος όταν εκφράστηκαν αμφιβολίες για την ποιότητά τους. Το NHS δεν επιδίωξε ενεργά να μειώσει τις εισαγωγές αίματος από τις ΗΠΑ και ταυτόχρονα οι δωρεές αίματος στη Βρετανία δεν ελέγχονταν επαρκώς.
Στην έκθεση επισημαίνεται η ευθύνη των διαδοχικών κυβερνήσεων που καθυστέρησαν να αντιδράσουν όταν ξέσπασε το σκάνδαλο.
«Είναι καιρός πλέον να αναγνωρίσουμε σε εθνικό επίπεδο αυτήν την καταστροφή και να χορηγήσουμε μια δίκαιη αποζημίωση σε όσους υπέστησαν βλάβη», ανέφερε ο Λάνγκσταφ.
Οι νεκροί δεν γυρίζουν πίσω
Ένα από τα θύματα του σκανδάλου δήλωσε ότι οποιαδήποτε πιθανή συγγνώμη από την κυβέρνηση «δεν θα φέρει πίσω τους νεκρούς». Η Ros Cooper, η οποία μολύνθηκε με ηπατίτιδα C μετά από θεραπεία που έλαβε ως παιδί για αιμορραγική διαταραχή, δήλωσε στην εκπομπή Today του BBC Radio 4 ότι «τα λόγια δεν σημαίνουν πολλά».
«Για πολλούς ανθρώπους που έχουν χάσει αγαπημένα πρόσωπα, τι μπορούν να κάνουν οι λέξεις; Δεν πρόκειται να φέρουν πίσω τους νεκρούς, δεν πρόκειται να ξεπλύνουν τα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί», είπε.
«Ζωές καταστράφηκαν εξαιτίας αυτών των αποφάσεων. Οποιαδήποτε συγγνώμη, για να αξίζει κάτι για τα θύματα, πρέπει να προέρχεται από κάποιον που το καταλαβαίνει πραγματικά αυτό».
Μία «αξιομνημόνευτη ημέρα»
Ορισμένα από τα θύματα έλαβαν μια πρώτη αποζημίωση ύψους 100.000 λιρών το 2022, όταν δημοσιοποιήθηκε μια ενδιάμεση έρευνα. Αλλά το συνολικό ύψος της αποζημίωσης θα ανακοινωθεί αυτήν την εβδομάδα και αναμένεται ότι θα ανέλθει σε πολλά εκατομμύρια.
Η σημερινή είναι μια «αξιομνημόνευτη ημέρα», σχολίασε σε συνέντευξη Τύπου ο Άντριου Έβανς, ο ιδρυτής της οργάνωσης “Tainted Blood” («Μολυσμένο Αίμα»), αιμορροφιλικός που μολύνθηκε από τον HIV και την ηπατίτιδα C όταν ήταν πέντε ετών. «Κάποιες φορές είχαμε την εντύπωση ότι φωνάζαμε στο κενό, αυτά τα τελευταία σαράντα χρόνια. Αυτό που συνέβη σήμερα αποδεικνύει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί στη Βρετανία», πρόσθεσε.
Ο πρόεδρος της ένωσης αιμορροφιλικών Heomophilia Society, Κλάιβ Σμιθ, εξέφρασε τη λύπη του επειδή, λόγω της καθυστέρησης πολλών ετών, «δυστυχώς (…) πολλοί είναι εκείνοι που δεν θα δικαιωθούν».
Την Κυριακή, οι Συντηρητικοί και οι Εργατικοί δεσμεύτηκαν αμφότεροι για την αποζημίωση των θυμάτων, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος των γενικών εκλογών που αναμένονται αργότερα φέτος.
Μιλώντας στην εκπομπή Westminster Hour του BBC στο Radio 4, η βουλευτής των Εργατικών Dame Diana Johnson, η κορυφαία βουλευτής που διεξάγει εκστρατεία στο κοινοβούλιο για τα θύματα του σκανδάλου, δήλωσε ότι πολλά από τα θύματα και οι οικογένειές τους ήταν «ανήσυχοι» ενόψει της δημοσίευσης της έκθεσης, καθώς «τόσες πολλές φορές στο παρελθόν έχουν απογοητευτεί».
Είπε ότι όσοι επλήγησαν από το σκάνδαλο χρειάστηκε να δώσουν «μάχη» εναντίον διαδοχικών κυβερνήσεων που αρνούνταν κάθε αδίκημα από τη δεκαετία του 1980 και ότι η αποζημίωση γι’ αυτούς θα είναι «μια αναγνώριση του τι έκανε το κράτος σε αυτά τα άτομα και τις οικογένειές τους».
Μιλώντας στην ίδια εκπομπή, ο πρώην υπουργός Επιχειρήσεων Sir Jacob Rees-Mogg δήλωσε: «Αν το κράτος έχει σκοτώσει ανθρώπους, πρέπει να πληρώσει το τίμημα» και ότι η κυβέρνηση «δεν πρέπει να αποφύγει το κόστος».
